Begroting 2017 - 2020

Algemene inleiding

Voor u ligt de Programmabegroting 2017 inclusief meerjarenbegroting tot en met 2020. Nadat uw raad de Voorjaarsnota 2016 in april jl. unaniem heeft aangenomen, zijn de daarin vastgestelde kaders in deze Programmabegroting verder uitgewerkt. Hierin staat voor ons voorop dat Helmond voor een periode van belangrijke uitdagingen staat.

Helmond, stad van het doen
Het Helmond dat wij voor ogen hebben is een stad die aantrekkelijk is om te wonen, te leven en te werken. Er is plaats voor iedereen, ook voor inwoners die minder makkelijk meedoen in de huidige dynamische en veranderende samenleving. Een stad voor  jong en oud, arm en rijk, inwoners en ondernemers.  Het is een sociale stad, waarin leefbaarheid en veiligheid nauw met elkaar samenhangen. Een stad waarin duurzaamheid en gezondheid centraal staan in het beleid. Een stad die door te werken aan een goede en slimme bereikbaarheid mensen van buiten met open armen ontvangt.
Onze agenda is ambitieus. Maar juist door de verschillende ambities met elkaar te verbinden ontstaat een rode draad en een koersvast beleid dat verwoord is in de Strategische Agenda 2016-2020. Deze agenda overstijgt de collegetermijn, maar de komende jaren boekt dit college de eerste concrete resultaten. Het uitgangspunt daarbij is een duurzaam financieel beleid, waarin via de investeringsagenda wordt gewerkt aan een structurele verbetering van de kracht van de stad.

Werk, werk, werk!
De rode draad in het beleid voor de komende jaren is kristalhelder. We zetten in op werk! Immers: een baan voor iedereen is de basis voor een betere toekomst. De werkloosheid in Helmond is nog altijd hoger dan gemiddeld, daarom zijn extra arbeidsplaatsen nodig. De daaraan gekoppelde stijging van het (gezins)inkomen zal een positief effect hebben op de stad en onze positie op de landelijke sociaaleconomische index.

Investeren in de stad
De bezuinigingen van de eerste helft van deze bestuursperiode zijn goeddeels afgerond en resulteren in een gezonde financiële huishouding. Ook de maatregelen die we hebben genomen op het gebied van verantwoord financieel beleid dragen eraan bij dat we in control zijn en maken het mogelijk om weer écht te gaan investeren in onze stad. Onze financiële positie biedt zelfs ruimte om de eerder voorgenomen bezuinigingen op cultuur enigszins te verlichten. We houden vast aan twee belangrijke principes van ons Coalitieakkoord: structurele zaken willen we ook structureel dekken, en de totale woonlasten (exclusief inflatiecorrectie) gaan in deze bestuursperiode niet omhoog.

Onze ambitie, en de weg daar naartoe, wordt zichtbaar binnen zes prioritaire thema’s voor de komende periode:

  • Sociale Stad
    Sinds 2015 hebben we als gemeente er veel nieuwe taken bij gekregen op het gebied van maatschappelijke ondersteuning en jeugdhulp. Om de bijhorende risico's op te kunnen vangen, hebben wij  al in de vorige bestuursperiode een risicoreserve Sociaal domein gevormd. Deze reserve had een ondergrens van zo'n € 8 miljoen, hetgeen zo'n 20% behelste van het beschikbare budget. Nu we bijna twee jaar onderweg zijn, zien we dat de reserve fors gegroeid is richting een omvang van ruim € 18 miljoen. We hebben door positieve jaarresultaten (2014 en2015) geen aanspraak op deze risicoreserve hoeven maken. We verwachten in de komende jaren te kunnen (blijven) volstaan met een reserve sociaal domein met een ondergrens van zo'n € 8 miljoen om mogelijke tegenvallers op te kunnen vangen.

    Dit betekent dat er binnen het sociaal domein incidentele ruimte van circa € 10 miljoen is voor investeringen, impulsen en doorontwikkeling. Overigens kunnen we op basis van gesprekken met inwoners en professionals, op basis van cliëntervaringsonderzoeken en eerste evaluaties constateren dat er heel veel goed gaat in de ondersteuning van onze inwoners. Inwoners vinden de voorzieningen niet alleen goed, maar zijn ook tevreden over de kwaliteit ervan. Toch zijn er thema’s en uitdagingen, die vragen om doorontwikkeling en daarvoor doen wij in de programma’s 2, 3 en 4 een aantal concrete voorstellen, waar wij er hier een aantal uit lichten: voor het concreet vormgeven van de Transformatieopgave is € 3,5 miljoen tot en met 2019 beschikbaar, waarvan reeds € 0,5 miljoen ingezet wordt in 2016. Dit betreft onder meer voorstellen als het verlagen van de eigen bijdrage voor Wmo-diensten, het faciliteren van de Transformatieteams en het investeren in de actieve begeleiding van inwoners die een uitkering hebben. Daarnaast gaan we onze zorgaanbieders actief bevragen om met oplossingen te komen met betrekking tot afbakeningsproblematieken; om meer ruimte te bieden voor maatwerk in de dienstverlening, om meer dan nu het ‘systeem’ rondom een jongere te betrekken bij de jeugdhulp en om een betere overgang te realiseren in de ondersteuning van jongeren in de overgang naar volwassenheid. In ruil daarvoor zijn wij bereid hen daarin financieel tegemoet te komen, door verhoging van de tarieven dan wel op een andere wijze.   

    Dit betekent ook dat we de investeringen vanuit het Sociaal Innovatief Fonds van € 4,5 miljoen alsnog kunnen financieren vanuit de middelen van het sociaal domein. Een aantal jaren geleden waren de middelen binnen het sociaal domein hiervoor nog ontoereikend. Het sociaal innovatief fonds is bedoeld voor het bevorderen van zelfredzaamheid en participatie. Dit krijgt vorm via het StadsL@b en het Stadsleerbedrijf met als doel om de transformatie samen met onze inwoners en partners in de stad te versterken. 

    Verder stellen we voor een werkgelegenheidsimpuls te geven van € 1,2 miljoen, waarbij we vooral investeren in activiteiten die de werkgelegenheid vergroten, met aandacht voor banen voor laagopgeleiden. Ook zetten we in op arbeidstoeleiding en begeleiding met als doel mensen ook duurzaam aan het werk te helpen. Dit vanuit onze visie van meedoen, rondkomen en verder komen.

    Daarnaast is er nog € 1,5 mln ruimte om bij de nadere invulling van het strategische programma Sociale Stad, in samenspraak met u als raad en de maatschappelijke partners, nog nadere voorstellen te ontwikkelen. 

    Het doel? De eigen kracht en zelfredzaamheid van inwoners en de regie over hun eigen leven vergroten. Als onze inwoners kunnen meedoen en rondkomen, kunnen ze vooruit komen en daarmee ook hun wijk versterken. En als onze wijken sociaal sterk zijn, vormen ze de basis voor een veilige stad, een dynamische stad, een stad die ontwikkelt en groeit.
  • Food Tech & Smart Industries
    Ook binnen dit strategisch programma wordt geïnvesteerd om werkgelegenheid  te bevorderen. Naast banen in de techniek leidt dit ook tot een positieve spin-off voor de Helmondse horeca, facilitaire dienstverlening en de maakindustrie. Voor de doorontwikkeling van het Food Tech Park Brainport wordt de komende jaren een bedrag van in totaal € 120.000 gereserveerd.
  • Automotive, Bereikbaarheid & Smart Mobility
    Binnen dit programma worden de thema´s Automotive, Bereikbaarheid en Smart Mobility ontwikkeld en met elkaar in connectie gebracht. Naast het verbeteren van het imago van Helmond is het programma specifiek gericht op het verhogen van de werkgelegenheid en op economische structuurversterking. Concreet betekent dit dat we de komende jaren blijven investeren in de  doorontwikkeling van de Automotive Campus. Helmond wordt nationaal én internationaal gezien als de Smart Mobility hotspot van Nederland; onze kennis en kunde op dat vlak zal de komende jaren ook steeds meer gebruikt worden voor het oplossen van de eigen en regionale bereikbaarheidsvraagstukken.
  • Wonen
    Op de landelijke woonaantrekkelijkheidsindex scoort Helmond nog altijd relatief laag. Een aantrekkelijke woonstad kan alleen worden bereikt door de woonvoorraad te laten aansluiten bij de groei en opbouw van de bevolking. Daarnaast willen we via innovatieve woonconcepten en door stimuleringsmaatregelen zoals de starters- en duurzaamheidslening nieuwe bewoners aantrekken. Een bijzonder project in dit kader is de ontwikkeling van Brainport Slimme Wijk: een wijk die niet alleen op het gebied van woningbouw en duurzaamheid ‘slim’ is, maar vooral ook op het vlak van mobiliteit, gezondheid, veiligheid en sociale samenhang.  We hebben overeenstemming met Woonpartners bereikt over de Waart; in 2017 is er geld gereserveerd om samen de gemaakte plannen voor de Waart uit te voeren. Er wordt niet langer gesproken over sloop en nieuwbouw van de Waart, maar juist over het opknappen en behouden ervan.  Naast de Waart gaan we ook aan de slag om twee andere kwetsbare buurten, de Leonardusbuurt en de Annawijk, te revitaliseren en veerkrachtiger te maken.
  • Centrum
    Het belang van het centrum als kloppend hart van Helmond is groot. Bij het opstellen van het centrumperspectief zijn inwoners nauw betrokken. Hieruit is gebleken dat niet alleen het versterken van het kernwinkelgebied belangrijk is, maar dat er ook veel vraag is naar een Havenpark. In 2017 zetten we de eerste stappen in de centrumontwikkeling; een belangrijke investering van in totaal € 2,0 miljoen, waarvan € 1,7 miljoen vanuit het investeringsprogramma.
  • Duurzame en Gezonde Stad
    Dat ook nauwlettend aan toekomstige generaties wordt gedacht, wordt zichtbaar in het thema Duurzame en Gezonde Stad. De ambitie om in 2035 klimaatneutraal te zijn is springlevend en wordt door inwoners en ondernemers omarmd en omgezet in concrete acties. We maken werk van de verduurzaming van drie wijkhuizen; een investering van in totaal € 450.000. In het kader van de Gezonde Stad – en Sociale Stad - is de ontwikkeling van Sportcampus De Braak een kansrijke ontwikkeling:  een multifunctionele sportcampus, waar onderwijs, sport en gezondheid samenkomen. Het belooft een plek te worden met maatschappelijke meerwaarde; niet alleen voor de omliggende wijken, maar voor de gehele stad. Een plek waar onze inwoners kunnen sporten, bewegen, ontmoeten en leren. Voor deze ontwikkeling is vooralsnog € 9 mln opgenomen in de lijst met kansrijke investeringen in 2019 en 2020. De daadwerkelijke toekenning van een investeringskrediet en de hoogte daarvan besluit uw raad pas bij een volgende begrotingsbehandeling, afhankelijk van de gestelde voorwaarden. Zoals dat alle betrokken partijen ook financieel investeren en dat wij als gemeente niet investeren in het betaalde voetbal. Daarnaast mag de campusontwikkeling niet afhankelijk zijn van de financiële situatie van de betaald voetbalorganisatie.  

Blik naar buiten
De Programmabegroting 2017 is de eerste die wordt uitgevoerd door een organisatie die volop in beweging is. Hoewel een traject van organisatieverandering altijd gepaard gaat met onzekerheid en soms ook teleurstelling, denken wij dat de nieuwe koers noodzakelijk is om invulling te geven aan de veranderende relatie tussen overheid en samenleving. We willen een flexibele speler zijn die werkt vanuit coproductie en in coalities, en daarin steeds meer een faciliterende en ondersteunende rol speelt. Alleen dan kunnen we in de toekomst blijvend van meerwaarde zijn voor onze inwoners, organisaties en bedrijven. Maatwerk is daarbij van belang;  als we de stad Helmond op buurt-, straat- en in sommige gevallen zelfs persoonsniveau kennen, kunnen we bouwen aan een maximaal effect van ons werk. We blijven in gesprek met onze inwoners, en betrekken hen nauw bij het zoeken naar lokale oplossingen voor de lokale behoeften. Binnen alle programma’s is ruimte voor innovatie en experimenten, en zo nodig wijzen we inwoners ook expliciet op hun eigen verantwoordelijkheid.

Netwerkstad in Brainport
Een belangrijk deel van de uitvoering van het toekomstig beleid vindt plaats in de regionale, bestuurlijke netwerken. Helmond neemt hierin een centrale positie in, waarbij we telkens bekijken via welke coalitie de Helmondse belangen het beste kunnen worden gerealiseerd.

Als tweede centrumstad in de Brainportregio speelt Helmond zowel in de Peel als binnen het Stedelijk Gebied Eindhoven een prominente, bindende rol. Daarin heeft de stad een brugfunctie. We zijn in staat de Peelgemeenten krachtiger te verbinden aan het Stedelijk Gebied Eindhoven en daarmee aan de kansen en uitdagingen die de Brainportregio voor hen te bieden heeft. Deze kansen worden beschreven in de agenda ‘Brainport, Next Generation’ en in de economische agenda ‘De Peel maakt het in Brainport’. Tevens werken we met onze andere buurgemeenten samen aan een sterke regio, die aantrekkelijk is voor onze inwoners.

Voor de versterking van de eigen positie kijkt Helmond ook verder. Binnen Brainport zijn we complementair aan Eindhoven; een rol die zowel nationaal als internationaal kansen biedt. Vanuit deze samenwerking trekken we op om onze economische speerpunten en stedelijke functies te optimaliseren, maar altijd door ook de eigen identiteit in ogenschouw te houden. Binnen BrabantStad staan ook de gezamenlijke belangen centraal. Doel is de netwerkkracht van het collectief – en daarmee van de steden afzonderlijk – te vergroten, en zodoende krachtiger te staan in de lobby richting Den Haag en Brussel. Slimme Mobiliteit en Brainport Slimme Wijk zijn voorbeelden waarin deze samenwerking al vruchten heeft afgeworpen in de vorm van subsidies en deelname in Europese ontwikkelingsprojecten. Het is onze ambitie om deze koers ook in de komende jaren door te zetten.